Cháy rừng Amazon - ‘cuộc khủng hoảng’ toàn cầu?
(Chinhphu.vn) - Những vụ cháy kỷ lục đang tàn phá rừng Amazon đã khiến dư luận quốc tế phẫn nộ vì tầm quan trọng của rừng nhiệt đới này đối với môi trường toàn cầu và buộc Tổng thống Brazil Jair Bolsonaro phải phái quân đội hỗ trợ chữa cháy.
Một vụ cháy rừng ở Amazon
Theo Reuters, sau đây là những nguyên nhân khiến vụ cháy rừng này thực sự là thảm họa đối với Brazil và toàn thế giới:
Tầm quan trọng của rừng Amazon
Rừng Amazon - với 60% diện tích nằm trong lãnh thổ Brazil - là rừng mưa nhiệt đới lớn nhất thế giới. Nơi đây được coi là một điểm nóng đa dạng sinh học với nhiều loài động, thực vật độc đáo.
Khu rừng rậm này hấp thụ một lượng lớn khí CO2 của thế giới - loại khí nhà kính được cho là yếu tố lớn nhất gây ra biến đổi khí hậu. Bởi vậy, các nhà khoa học cho rằng việc bảo tồn rừng Amazon là rất quan trọng để chống lại sự nóng lên toàn cầu.
Cháy lớn đến mức nào?
Theo Cơ quan Nghiên cứu Vũ trụ Brazil (INPE), số vụ cháy rừng trên khắp Brazil đã đạt mức cao nhất kể từ năm 2013 và tăng 84% trong năm nay tính đến ngày 23/8. Trong năm 2019 đã có 78.383 vụ cháy rừng, một nửa trong số đó xảy ra trong tháng 8.
8/9 tiểu bang có rừng Amazon chứng kiến sự gia tăng các vụ cháy, trong đó bang lớn nhất có mức tăng 146%. Cư dân tại các bang Rondonia và Amazons cho biết họ chưa từng thấy vụ cháy nào tồi tệ hơn từ trước đến nay, với những đám mây khói che phủ toàn khu vực.
Nguyên nhân gây cháy?
Hỏa hoạn ở Amazon thường bắt nguồn từ việc đốt đất rừng để giải phóng mặt bằng. Sau khi khai thác gỗ, các nhà đầu cơ sẽ đốt các thảm thực vật còn sót lại để bán đất cho nông dân và chủ trang trại. Rừng Amazon cũng đã bước vào mùa khô được vài tháng - thời điểm những đám cháy dễ dàng mất kiểm soát.
Ngoài ra, phá rừng tại Amazon cũng đã tăng 67% so với cùng kỳ trong 7 tháng đầu năm 2019 và tăng gấp 3 lần chỉ trong tháng 7. Các nhà môi trường học cho rằng những kẻ phá rừng chính là thủ phạm gây cháy rừng.
Phản ứng của Chính phủ Brazil
Tổng thống Bolsonaro nói rằng nước này không có đủ nguồn lực để dập tắt những đám cháy lớn ở Amazon, nhưng cũng cảnh báo các nước khác không nên can thiệp.
Chính phủ nước này đã huy động quân đội để dập lửa nhưng vẫn chưa rõ hiệu quả của việc triển khai này như thế nào.
Lãnh đạo các nước nói gì?
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã gọi các vụ cháy rừng là trường hợp khẩn cấp quốc tế và chỉ trích Chính phủ Brazil đã không làm gì để bảo vệ khu rừng này.
Thậm chí, trong một tuyên bố, Văn phòng Tổng thống Pháp còn cho biết sẽ phản đối việc ký thỏa thuận thương mại tự do giữa Liên minh châu Âu và khối thương mại Nam Mỹ Mercosur vì ông Bolsonaro đã nói dối về những quan ngại môi trường tại hội nghị thượng đỉnh G20 hồi tháng 6 vừa qua.
Thủ tướng Anh Boris Johnson và Thủ tướng Đức Angela Merkel cho biết họ lo ngại về việc rừng Amazon bị phá hủy nhưng cũng khẳng định việc ngăn thỏa thuận thương mại không phải là điều đúng đắn.
Hôm 25/8, Tổng thống Pháp cho biết các nhà lãnh đạo của Hoa Kỳ, Nhât Bản, Đức, Pháp, Italy, Anh và Canada đang hoàn tất một thỏa thuận trong hội nghị thượng đỉnh hằng năm về mặt kỹ thuật và tài chính để giúp đỡ các quốc gia bị ảnh hưởng bởi các vụ cháy, trong đó có Brazil.
Phản ứng của người dân
Người dân Brazil đã xuống đường phản đối chính phủ vì đã không có những hành động để ngăn chặn các vụ cháy rừng, khiến các con đường ở Brazilia và Sao Paulo bị tê liệt. Biểu tình cũng được tổ chức bên ngoài các đại sứ quán Brazil ở Paris và London.
Ảnh hưởng đến biến đổi khí hậu
Các nhà khoa học lo ngại rằng nếu rừng Amazon tiếp tục bị phá hủy thì sẽ có thể dẫn tới điểm bùng phát (tipping point), tức là khu vực này sẽ đi vào chu kỳ tự chết của rừng khi nó chuyển từ rừng nhiệt đới sang thảo nguyên.
Nhà khoa học khí hậu Brazil Carlos Nobre cho rằng 15-17% diện tích rừng Amazon đã bị phá hủy. Ban đầu, các nhà nghiên cứu cho rằng điểm bùng phát sẽ xảy ra khi rừng bị phá hủy 40%. Tuy nhiên, con số này đã thay đổi do sự nóng lên toàn cầu ở Amazon và số vụ cháy ngày càng tăng. Hiện ông Nobre cho rằng điểm bùng phát sẽ xảy ra ở 20-25%.
Nếu điểm bùng phát bị kích hoạt thì trong khoảng thời gian từ 30 đến 50 năm, sẽ có 200 tỷ tấn CO2 được thải vào khí quyển, khiến cho thế giới khó giữ được mức tăng nhiệt độ dưới 1,5-2 độ C - một mục tiêu để tránh những tác động xấu nhất của biến đổi khí hậu.
Theo Vũ Phong
